کد مطلب:50245 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

آيا جهاد ابتدايي نشانه ي (نابردباري مذهبي) و موجب جنگ افروزي نمي شود؟

واقعيت مطلب آن است كه، تحقق شرايط جهاد ابتدايي بسيار مشكل است، به ويژه در اين زمان كه تمام كشورها، بر اساس روابط بين المللي، موجوديت يك ديگر را به رسميت شناخته اند. و با هم ديگر عهد و پيمان دارند؛ در نتيجه هيچ كس حق جنگ با كشورهاي ديگر حتي كافر و مشرك را ندارد. چنان كه در قرآن مجيد مي خوانيم: {A{/Bإِلاَّ اَلَّذِينَ عاهَدْتُمْ مِنَ اَلْمُشْرِكِينَ ثُمَّ لَمْ يَنْقُصُوكُمْ شَيْئاً وَ لَمْ يُظاهِرُوا عَلَيْكُمْ أَحَداً فَأَتِمُّوا إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلي مُدَّتِهِمْ إِنَّ اَللَّهَ يُحِبُّ اَلْمُتَّقِينَ {w1-23w}{I9:4I}/}A}؛ «مگر كساني از مشركان كه با آن ها عهد بستيد، و چيزي از آن را در حق شما فروگذار نكردند و كسي را عليه شما تقويت ننمودند، پيمان آن ها را تا پايان مدّتشان محترم بشمريد؛ زيرا خداوند پرهيزگاران را دوست داردM}»،{V (سوره ي توبه (9) ، آيه ي 4، و ر.ك: مجله ي فقه اهل بيت، سال سوم، شماره ي نهم، بهار 1376، ص 7، تقرير درس خارج مقام معظم رهبري درباره ي حكم صائبان و كافران) V} مگر آن كه از سوي آنان عهدشكني شود و به توطئه چيني اقدام كنند كه در اين صورت بايد به دفاع پرداخت و با از بين بردن سردمداران آنان، آن ها را به عقب نشيني واداشت؛ چنان كه در قرآن مجيد مي خوانيم: {A{/Bوَ إِنْ نَكَثُوا أَيْمانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَ طَعَنُوا فِي دِينِكُمْ فَقاتِلُوا أَئِمَّةَ اَلْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَيْمانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنْتَهُونَ {w1-20w}{I9:12I}/}A} {V(سوره ي توبه (9) ، آيه ي 12)V} «{Mو اگر پيمان هاي خود را پس از عهد خويش بشكستند و آيين شما را مورد طعن قرار دهند، با پيشوايان كفر پيكار كنيد؛ چرا كه آن ها پيماني ندارند، شايد دست بردارندM}». بنابراين، مبارزات مسلمانان بيش تر جنبه ي دفاعي دارد و از بروز جنگ و جنگ طلبي به دور مي باشند. گذشته از اين كه جهاد ابتدايي، تنها به منظور رفع موانع و ايجاد بستر مناسب براي رساندن نداي توحيد است و از غرض ورزي هاي گوناگون فرقه اي و مذهبي در آن چيزي نيست و گرايش به توحيد، نه تنها موجب جنگ افروزي نمي شود كه مهم ترين عامل و محكم ترين ريسمان براي وحدت و اتحاد مي باشد. چنان كه در قرآن مجيد مي خوانيم: {A{/Bقُلْ يا أَهْلَ اَلْكِتابِ تَعالَوْا إِلي كَلِمَةٍ سَواءٍ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اَللَّهَ وَ لا نُشْرِكَ بِهِ {w1-19w}{I3:64I}/}A} {V(سوره ي ال عمران (3) ، آيه ي 64) V}«{Mبگو: اي اهل كتاب! بياييد به سوي سخني كه ميان ما و شما يك سان است كه جز خداوند يگانه را نپرستيم و چيزي را همتاي او قرار ندهيم M}». ناگفته نماند كه اصطلاح «نابردباري مذهبي»، از رفتار نامناسب پيروان فرقه هاي مذهبي نسبت به يكديگر، برگرفته شده است؛ و منشأجنگ هاي چه بسا طولاني در ميان پيروان اديان، و حتي فرقه هاي مختلف يك دين نيز در كشورهاي مسيحي نشين و مسلمان نشين به دنبال نابردباري مذهبي گرفتار اختلافات شديد و خون ريزي هاي فراوان شده است. كه براي حل اين معضل، برخي از نظريه پردازان در حوزه ي معرفت ديني، نظريه ي پلوراليسم و تكثر حقانيت اديان را مطرح كردند و در عرصه ي نظام سياسي، نظريه ي سكولاريسم و جدايي دين از حكومت را پي گيري نمودند؛ با اين هدف كه با التزام به اين نظريه، هيچ گروهي، آيين خويش را حق مطلق نخواهد دانست؛ بلكه پيروان ديگر اديان را نيز بر حق خواهد دانست و وجود آنان را تحمل خواهد كرد و «نابردباري مذهبي» به «بردباري» تبديل خواهد شد و بازدودن اين حساسيت ها حتي جنگ هاي فرقه اي در ميان پيروان يك دين نيز از بين خواهد رفت. در پاسخ بايد گفت؛ اگر چه تلاش براي يافتن راهي كه جنگ و خون ريزي را از بين ببرد، بسيار شايسته و قابل تقدير است؛ اما نبايد اين راه، ابزار و پوششي براي قرباني كردن حق و حقيقت باشد؛ بلكه علاوه بر ارائه ي راه كارهاي پسنديده براي زندگي مسالمت آميز پيروان اديان و فرقه ها، بايد تلاش كرد كه حق و راه كامل رسيدن به سعادت واقعي، براي مردم آشكار شود. و به دنبال چنين تلاشي، انسان هاي حقيقت جو، راه خويش را مي يابند و بر ديگران عذري باقي نمي ماند. چنان كه تلاش پيامبران اين گونه بوده است و از فرهنگ قرآن نيز اين گونه به دست مي آيد. كه علاوه بر اين كه نبايد از حساسيت هاي حقيقت جويي انسان ها، كاست و دائماً درباره ي حقانيت اسلام تبليغ شود؛ در عين حال به زندگي مسالمت آميز و روابط عادلانه و انساني، سفارش فراوان شده است و از هر گونه ظلم و تجاوز و نقض حقوق ديگران، مسلمانان را برحذر داشته است. به همين منظور، آيات بسياري در قرآن وجود دارد، كه از حقانيت قرآن و شريعت اسلام سخن به ميان آورده و علاوه بر مشركان، پيروان اديان ديگر را نيز به پذيرفتن اسلام دعوت نموده است و كساني را كه پس از آگاهي از قرآن، روي گردان شوند، از حقيقت جويان و تسليم شدگان در برابر فرمان خداوند، جدا دانسته و به عنوان كافر معرفي كرده و لعنت و دوري از رحمت خدا را سزاوار آن ها دانسته است. چنان كه در قرآن مجيد مي خوانيم: {A{/Bوَ لَمَّا جاءَهُمْ كِتابٌ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ وَ كانُوا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَي اَلَّذِينَ كَفَرُوا فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اَللَّهِ عَلَي اَلْكافِرِينَ {w1-28w}{I2:89I}/}A}؛{M و هنگامي كه از طرف خداوند كتابي براي آن ها آمد كه موافق نشانه هايي بود كه با خود داشتند، و پيش از اين، به خود نويد پيروزي بر كافران مي دادند؛ با اينهمه هنگامي كه اين كتاب و پيامبري را كه از قبل شناخته بودند نزد آن ها آمد، به او كافر شدند، لعنت خدا بر كافران بادM} {V(سوره ي بقره(2) ، آيه ي 89)V}. از اين آيه ي شريفه به نحوي آشكار مي شود كه در هر زمان بايد كامل ترين جلوه ي حق را پذيرفت؛ و گرنه از زمره ي حقيقت جويان خارج خواهد بود. و در جرگه ي كافران به شمار خواهد آمد. و اين گونه بطلان پلوراليسم ديني، به معني تكثر حق در اديان و پيروان آنها، آشكار مي شود؛ مگر آن كه پلوراليسم به معناي زندگي مسالمت آميز پيروان اديان باشد؛ نه حقانيت تمام اديان، كه اين پسنديده است و سنت و سيره ي پيامبر و امامان عليهم السلام، اين گونه بوده است. {V(ر.ك: علي رباني گلپايگاني، تحليل و نقد پلوراليسم ديني، ص 22 و ر.ك: شهيد مطهري، مجموعه آثار، ج 1 (عدل الهي)، ص 277 - براي توضيحات بيش تر و هم چنين براي بحث ارتداد ر.ك: محمدحسين مظفري، نابرابري مذهبي، مؤسسه ي دانش و انديشه معاصر)